Image by YouTube

אין זײַן גמרא־שיעור, דערקלערט דער חסידישער רבֿ אלימלך בידערמאַן, אַז הרבֿ יוסף־חיים פֿון באַגדאַד, דער בן־איש־חי, האָט געגעבן אַ וויכטיקע עצה: ווען עס קומט, חלילה, אַ מגפֿה, טאָר מען זיך נישט איבערשרעקן. הגם דער בן־איש־חי האָט געמיינט כאָלערע, באַטאָנט בידערמאַן, אַז די עצה איז אויך אַקטועל פֿאַר דער הײַנטיקער מגפֿה פֿונעם קאָראָנאַ־ווירוס.

הרבֿ בידערמאַן איז אַ זון פֿון הרבֿ אַלתּר־אלעזר־מנחם בידערמאַן – דער לעלאָווער רבי פֿון בני־ברק. בערך מיט 20 יאָר צוריק האָט ער אָנגעהויבן דרשענען מיט דערפֿאָלג אין שילן און ישיבֿות; שפּעטער איז ער געוואָרן אַ באַקאַנטער אינטערנעץ־רבֿ, וואָס רעדט אויף אַ גוטן „היימישן‟ ייִדיש. ס׳איז מערקווירדיק און אומגעוויינטלעך, בדרך־כּלל, פֿאַר אַ חסידישן רבֿ, אַז ער ווענדט זיך צו דער ירושה פֿון אַ באַרימטן מיזרחדיקן, נישט אַשכּנזישן גדול.

Yiddish Brief

A bissel of all things Yiddish: music, cooking, books and more.

Terms(Required)

I agree to the Forward's Terms of Service and Privacy Policy

Email(Required)

אַ פּאָר טערמינען, וואָס הרבֿ בידערמאַן דערמאָנט, איז וויכטיק מסביר צו זײַן דעם וועלטלעכן צוהערער. דער ספֿר „בן יהוידע‟ פֿאַררופֿט זיך אויף בניהו בן יהוידע, איינער פֿון דוד המלכס גיבורים און עצה־געבער. דער בן־איש־חי, אויך באַקאַנט ווי יוסף חיים, האָט נישט איין מאָל געזאָגט אַז ער פֿילט מיט בניהו בן יהוידע אַ גײַסטיקע פֿאַרבינדונג. אין 1869 האָט ער באַזוכט בניהוס קבֿר אין ביריה, לעבן צפֿת, און פֿאַרבראַכט דאָרטן עטלעכע טעג און נעכט.

דער בן־איש־חי האָט מתבודד געווען (זיך פֿאַרנומען מיט אַ טיפֿער מעדיטאַציע) בײַם קבֿר פֿונעם דאָזיקן אוראַלטן חכם, און איבערגעגעבן, אַז דאָרטן האָבן זיך אים אַנטפּלעקט גרויסע סודות־התּורה, און אַז זײַן נשמה שטאַמט פֿון בניהו בן יהוידע. איינער פֿונעם בן־איש־חיס גמרא־פּירושים הייסט טאַקע „בניהו‟ און אַ צווייטער – „בן יהוידע‟. אָט דעם ספֿר ציטירט הרבֿ בידערמאַן.

הרבֿ יוסף־חיים פֿון באַגדאַד (1835 – 1909) איז געווען גאָר אַ פּראָדוקטיווער מחבר און אַ באַרימטער פּוסק, וואָס האָט איבערגעלאָזט צענדליקער ספֿרים אין אַלע געביטן פֿון ייִדישקייט. זײַן באַקאַנט צונעמעניש האָט ער באַקומען צוליב זײַנע פּסקי־דינים אינעם הלכה־ספֿר „בן איש חי‟. דער בן־איש־חי איז אויך געווען אַ פּאָפּולאַריזאַטאָר פֿון קבלה: זײַן ווערק „דעת ותבֿונה‟ שטעלט מיט זיך פֿאָר אַ שיינע הקדמה צו דער מיזרחדיקער (איראַקישער) שיטה אין דער ייִדישער מיסטישער טראַדיציע. ווען עס קומט צו זײַן גמרא־פּירוש, רופֿט מען אים „בן יהוידע‟.

אין זײַן שיעור, דערציילט הרבֿ בידערמאַן אַ משל פֿון בן־איש־חיס ספֿר. אַמאָל, בעת אַ מגפֿה פֿון כאָלערע, האָט אַ ייִד געטראָפֿן דעם משחית (מלאך־המוות). דער ייִד האָט אים געפֿרעגט: וויפֿל מענטשן ווילסטו, חלילה, צונעמען? דער משחית האָט געענטפֿערט: פֿינף טויזנט. למעשׂה זענען אומגעקומען פֿופֿצן טויזנט, ווײַל מער מענטשן זענען געשטאָרבן פֿונעם פּחד, ווי פֿון דער מגפֿה גופֿא. דאָס איז טאַקע אַ וויכטיקער פּראַקטישער לימוד. אַוודאי, ווי הרבֿ בידערמאַן שטרײַכט אונטער, מוז מען זיך היטן פֿונעם ווירוס, אָבער דער איבעריקער פּחד קאָן אויך גורם זײַן גרויסע צרות. למשל – דאָס גיב איך צו פֿון זיך – ער קאָן קאַליע מאַכן די עקאָנאָמיע און סאָציאַלע באַציִונגען. ס׳איז באַקאַנט, אַז אַ מאַסן־פּאַניק קאָן טאַקע גורם זײַן עכטע קרבנות.

הרבֿ בידערמאַן דערמאָנט אַן אַנדער באַרימטן גמרא־מפֿרש און מקובל, דעם מהרש״אָ – הרבֿ שמואל־אליעזר הלוי איידלס (1555 – 1631). ס׳איז אינטערעסאַנט, אַז ער דער מהרש״אָ האָט זיך כּסדר אונטערגעשריבן מיטן נאָמען פֿון אַ געוויסער רײַכער פֿרוי, איידל, וועלכע האָט מפֿרנס געווען זײַן משפּחה און שטאַרק געשטיצט זײַן ישיבֿה. ביידע מפֿרשים, דער מיזרחדיקער בן־איש־חי און דער אַשכּנזישער מהרש״אָ, האָבן באַזונדערס ליב געהאַט אָפּצוטײַטשן די אַגדות פֿון דער גמרא.

A message from our CEO & publisher Rachel Fishman Feddersen

I hope you appreciated this article. Before you go, I’d like to ask you to please support the Forward’s award-winning, nonprofit journalism during this critical time.

This year, we have stood together in strength and sorrow. Our Forward team has worked around the clock to help you find clarity amid the chaos.

At a time when other newsrooms are closing or cutting back, the Forward has removed its paywall and invested additional resources to report on the ground from Israel and around the U.S. on the impact of the war, rising antisemitism and polarized discourse.

Readers like you make it all possible. Support our work by becoming a Forward Member and connect with our journalism and your community.

—  Rachel Fishman Feddersen, Publisher and CEO

Join our mission to tell the Jewish story fully and fairly.

$36 $500

$120 $180 Other amount