ווידעאָ: „ליבע איז דאָס וואָרט‟ געזונגען פֿון וויליאַם שוואַרץWATCH: “Love is the Best Word” sung by William Schwartz
די רעקאָרדירונג, פֿון 1922, נעמט אַרײַן עלעמענטן פֿון אָפּערע, וואַלץ און טראַדיציאָנעלער ייִדישע מוזיק.
Image by Jane Peppler
אַז מע ווייסט וווּהין צו זוכן, קען מען געפֿינען אַ ים מיט רעקאָרדירונגען אויף ייִדיש פֿונעם אָנהייב 20סטן יאָרהונדערט. צוויי גרויסע צרות טרעפֿט מען אָבער דערבײַ: קודם זענען ס׳רובֿ רעקאָרדירונגען נאָך ניט דיגיטאַליזירט געוואָרן, דאַרף מען קענען אָנקומען צו די פֿיזישע פּלאַטעס אָדער צילינדערס און האָבן דעם ריכטיקן פֿאָנאָגראַף צי עפּעס אַן אַנדער אַלטמאָדישן מכשיר, כּדי זיי צו שפּילן. דערצו זענען ס׳רובֿ רעקאָרדירונגען, בפֿרט די אַלטע, נודנע און ניט כּדאַי צו הערן. סײַדן מע וויל אָפּפּטרן אַ סך צײַט אָדער מע ווייסט שוין וואָס מע זוכט, איז עס ממילא בעסער צו האָבן אַ וועגווײַזער וואָס זאָל פֿון פֿריִער אויסקלײַבן די לידער, וואָס זענען כּדאַי צו הערן.
וואָס שייך רעקאָרדירונגען אויף ענגליש זענען דאָ ממש טויזנטער עקספּערטן — סײַ פּראָפֿעסיאָנעלע אַרכיוויסטן, היסטאָריקער אָדער מוזיקאָלאָגן, סײַ סתּם ענטוזיאַסטן פֿון אַלטע רעקאָרדירונגען — וואָס גריבלען אין אַלטע קופּעס פּלאַטעס און צילינדערס, כּדי צו אַנטדעקן פֿאַרגעסענע אוצרות. וואָס שייך ייִדיש־שפּראַכיקע רעקאָרדירונגען זענען אָבער דאָ בלויז אַ פּאָר צענדליק מענטשן אַזעלכע. כּמעט אַלע וואָס קענען ייִדיש, זענען, אַזוי ווי איך, אָדער ניט קיין מבֿינים אָדער האָבן פּשוט ניט דאָס זיצפֿלייש.
דערפֿאַר איז די אַרבעט פֿון דער זינגערין און פֿאָרשערין דזשיין פּעפּלער מיר אַזוי צום האַרצן: ניט בלויז גריבלט זי אין די אַרכיוון צו געפֿינען די פֿאַרגעסענע לידער וואָס זענען כּדאַי צו הערן, נאָר זי דיגיטאַליזירט זיי און מאַכט פֿון זיי ווידעאָס, וואָס מע קען זען אויף „יוטוב‟.
לעצטנס האָט פּעפּלער פֿאַרעפֿנטלעכט אַ רעקאָרדירונג פֿון 1922 מיט נײַע ענגלישע אונטערקעפּלעך, אין וועלכן דער זינגער וויליאַם שוואַרץ פֿירט אויס דאָס ליד „ליבע איז דאָס וואָרט‟. די מוזיק קלינגט טאַקע ווי עס איז כּמעט הונדערט יאָר אַלט אָבער דאָס איז דווקא ניט קיין חסרון. דאָס געמיש פֿון אָפּערעטע, וואַלץ און סובטילע קנייטשן פֿון דער טראַדיציאָנעלער ייִדישער מוזיק ווערן וווּנדערלעך אַרויסגעבראַכט דורך שוואַרצס גאָלדענע טענאָר־שטים.
שוואַרץ איז געבוירן געוואָרן אין יאַס, רומעניע, אין 1894 און האָט זיך באַזעצט אין ניו־יאָרק אין 1905, וווּ ער האָט זיך ניט געלערנט אין קיין שול, נאָר איז גלײַך געוואָרן אַ צײַטונג־ייִנגל. אין 1911 האָט ער פֿאַרלאָזט ניו־יאָרק כּדי צו געפֿינען נײַע גליקן אינעם ייִדישן טעאַטער — אין סיינט־לויִס. נאָך אַ פּאָר יאָר פֿון נע־ונד מיט פֿאַרשידענע טרופּעס אין סיינט־לויִס, שיקאַגע און דעטרויט, האָט ער זיך אומגעקערט קיין ניו־יאָרק, וווּ ער איז געוואָרן אַ גרויסער שטערן, אויפֿטרעטנדיק סײַ מיט יעקבֿ אַדלער, סײַ מיט באָריס טאַמאַשעווסקי.
A message from our CEO & publisher Rachel Fishman Feddersen
I hope you appreciated this article. Before you go, I’d like to ask you to please support the Forward’s award-winning, nonprofit journalism during this critical time.
At a time when other newsrooms are closing or cutting back, the Forward has removed its paywall and invested additional resources to report on the ground from Israel and around the U.S. on the impact of the war, rising antisemitism and polarized discourse.
Readers like you make it all possible. Support our work by becoming a Forward Member and connect with our journalism and your community.
— Rachel Fishman Feddersen, Publisher and CEO
